بدعت در روایات چگونه توصیف شده است؟

[کریمی 0]

بدعت در روایات چگونه توصیف شده است؟

پاسخ اجمالی:

روایات شیعه و اهل سنت، بدعت را به عنوان یکی از خطرناک‌ترین انحرافات در دین معرفی کرده‌اند. این روایات تأکید دارند که هرگونه بدعت موجب گمراهی، ترک سنت‌های اصیل، و تخریب بنیادهای الهی می‌شود. امامان معصوم(ع) و پیامبر اکرم(ص) در احادیث متعدد، مسلمانان را به پرهیز از بدعت‌گذاری، هم‌نشینی با اهل بدعت، و حتی تأیید ضمنی آنان هشدار داده‌اند. در منابع اهل سنت نیز بدعت به عنوان عامل زوال سنت و انحراف از مسیر پیامبر(ص) شناخته شده است. مجموع این روایات نشان می‌دهد که حفظ اصالت دین تنها با تمسک به سنت‌های معتبر و اجتناب از بدعت ممکن است.

پاسخ تفصیلی:

در بسیاری از کتب حدیثی، روایات متعددی درباره بدعت وجود دارد که تأکید می‌کنند بدعت گناهی بزرگ و حرامی آشکار است و مسلمانان باید به شدت از آن پرهیز کنند؛ این روایات به‌طور خلاصه بیان می‌کنند که از هرگونه بدعتی در دین باید اجتناب شود زیرا هر بدعتی سبب گمراهی است.

اینک به برخی از مهمترین روایات در کتب معتبر شیعه و اهل سنت در مسأله "بدعت" اشاره می کنیم:

بدعت در روایات شیعه

در روایات شیعه، به شدت از بدعت‌گذاری در دین نهی شده و بدعت‌گذاران به عنوان افرادی که از مسیر حق منحرف شده‌اند، معرفی گردیده اند.

امام صادق(ع) می فرمایند: با اهل بدعت معاشرت مکن و با آنها همنشینی مکن، زیرا در نظر مردم مانند یکی از آنها شوی؛ رسول خدا (ص) فرمودند: انسان بر دین دوست و همراه خود است.[1]

این روایت از امام صادق(ع) تأکید بر پرهیز از هم‌نشینی و دوستی با اهل بدعت دارد زیرا چنین ارتباطی می‌تواند باعث شود که دیگران شما را نیز به عنوان یک بدعت‌گذار ببینند و از طرفی تأثیرات منفی بر دین و اعتقادات شما بگذارد.

همچنین امیرالمؤمنین علی(ع) در روایتی چنین می فرمایند: هيچ بدعتى ايجاد نشد مگر اين که سنتى با آن متروک گشت، بنابراين از بدعتها بپرهيزيد و راه راست و روشن را رها نکنيد; چرا که سنتهاى ريشه دارِ پيشين (اسلام)، برترين امور است و بدعتها، بدترين کارهاست![2]

پیامبر اکرم(ص) نیز فرموده اند: هرگاه صاحب بدعتی را دیدید، با تندی با او برخورد کنید.[3] و یا در روایتی دیگر چنین فرمودند: هرکس نزد بدعت‌گذاری برود و او را بزرگ بشمارد، در واقع در تخریب اسلام تلاش کرده است.[4]

در روایت دیگری امام صادق(ع) می فرمایند: هرکس به روی بدعت‌گذار لبخند بزند، در واقع به او در تخریب دینش کمک کرده است.[5]

در این روایات تأکید می‌شود که هنگامی که با فردی که بدعت‌گذار است مواجه می‌شوید، باید با او برخورد تندی داشته باشید تا به این ترتیب از گسترش بدعت‌ها و انحراف در دین جلوگیری شود؛ این توصیه به‌منظور حفظ اصالت و سلامت دین و جلوگیری از تغییر و تحریف آموزه‌های دینی می باشد. و نشان‌دهنده خطرات و آثار منفی تأیید و حمایت از بدعت‌گذاران است و اینکه باید همواره از هرگونه ارتباط و احترام به آنان پرهیز کرد تا اصالت و خلوص دین حفظ شود.

بدعت در روایات اهل سنت

در روایات اهل سنت نیز، بدعت به عنوان انحراف از سنت پیامبر(ص) و آموزه‌های اصیل دین معرفی شده و همواره مورد نکوهش قرار گرفته است؛ به‌عنوان مثال، ابن ماجه و احمدبن حنبل از پیامبر اکرم (ص) نقل کرده‌اند که هر بدعتی راهی به سوی انحراف است و هیچ قومی بدعتی را بنیان ننهادند مگر اینکه سنتی از میان رفت.[6] این سخن بر اهمیت حفظ سنت‌های اصیل دینی و پرهیز از هرگونه نوآوری بی‌پایه و اساس در امور دینی اشاره دارد.

در روایت دیگری عایشه از قول رسول خدا(ص) اینگونه نقل می­کند: اگر کسی چیزی نو در دین ایجاد کند که از دین نیست، مردود است.[7]

همچنین رسول خدا(ص) در روایتی دیگر چنین فرموده اند: هر که در اسلام سنت حسنه­ای بیاورد و پس از او به آن عمل شود، پاداشی برابر پاداش کسانی که به آن عمل می‌کنند خواهد داشت، بدون اینکه از پاداش آنها چیزی کاسته شود. و هر که در اسلام روش بدی بیاورد و پس از او به آن عمل شود، گناهی برابر گناه کسانی که به آن عمل می‌کنند، بر دوش خواهد داشت، بدون اینکه از گناه آنها چیزی کاسته شود.[8] این روایت نشان‌دهنده اهمیت تأسیس سنت‌های نیکو و پرهیز از بدعت‌گذاری‌های ناپسند است.

نتیجه­ گیری

بدعت به عنوان یکی از مسائل اساسی و حساس در دین اسلام، همواره مورد توجه و تأکید قرار گرفته است؛ از دیدگاه روایات شیعه و اهل سنت، بدعت‌گذاری عملی ناپسند و مضر است که موجب انحراف از مسیر اصیل دین و ترک سنت‌های دینی می‌شود؛ روایات متعدد از پیامبر اسلام(ص) و امامان معصوم(ع) نشان‌دهنده اهمیت پرهیز از بدعت و حفظ خلوص و اصالت دین است؛ با توجه به این روایات، می‌توان نتیجه گرفت که تنها راه صحیح در دین، پایبندی به آموزه‌های اصیل و سنت‌های دینی است و هرگونه نوآوری بی‌پایه و اساس در دین باید اجتناب شود؛ این تأکیدات به منظور حفظ سلامت دین و جلوگیری از انحراف و تحریف در آموزه‌های الهی بیان شده‌اند.

 

 

 

 

---

[1] الکافی، الشیخ الکلینی، ج2، ص375، ح3  

[2] نهج البلاغه، خطبه 145، ص: 202 /  بحارالأنوار، العلامه المجلسی، ج2، ص 264

[3] كنز العمال في سنن الأقوال والأفعال، المتقي الهندي، ج 1، ص 388

[4] الکافی، الشیخ الکلینی، ج1، ص54  

[5] بحارالأنوار، العلامة المجلسی، ج47، ص217  

[6] سنن ابن ماجه، ابن ماجه، ج1، ص17 /  مسند أحمد، أحمدبن حنبل، ج28، ص375

[7]  صحیح مسلم، مسلم، ج3، ص1343  

[8]  همان، ج4، ص2059