جهل و ندانستن حکم حکم شرعی ارشاد جاهل

[میثم مهمان]

سلام

اگر کسی حکم شرعی نداند که در صورت جاهل قاصر بودن تکلیف از او برداشته میشود.

مثلا نداند باید قرائت حمد و سوره را صحیح ادا کند.

ایا بر ما واجب است به او تذکر دهیم؟

[عقباطلب 5]

سلام علیکم 

ارشاد جاهل و یاد دادن حکم شرعی به وی با این شرایط واجب است :

۱. آن حکم، از احکام الزامیّه (واجب یا حرام) باشد.

۲. حکم مذکور محلّ ابتلای فرد جاهل باشد، مانند بسیاری از مسائل نماز و روزه.

۳. آن حکم از موارد اختلافی در فقه نباشد که احتمال عقلایی داده شود وی از مجتهد جامع الشرایطی تقلید می‌نماید که آن مورد را از احکام الزامیه (واجب یا حرام) نمی‌داند.

۴. فردی که می‌خواهد ارشاد نماید، اطلاع از حکم الزامی داشته باشد.

۵. احتمال عقلایی تأثیر در فرد جاهل وجود داشته باشد.

۶. یاد دادن به وی موجب سختی فوق‌العاده‌ای که معمولاً تحمّل نمی‌شود (حَرَج) نباشد؛ البتّه احتمال حرج کافی نیست و برای رفع تکلیف یقین یا اطمینان به حرج لازم است.

۷. یاد دادن به وی موجب ضرر قابل توجّه نباشد؛ البتّه اطمینان به ضرر لازم نیست، بلکه برای رفع تکلیف، خوف ضرر کافی است.

شایان ذکر است، در مواردی که فرد جاهل درصدد یادگیری و تعلّم حکم مسأله است ارشاد وی – با تحقّق شرایط فوق – لازم می‌باشد و همین طور است اگر با وجود التفات به ندانستن حکم مسأله، درصدد یادگیری آن نباشد، بلکه اگر فرد به علّت غفلتی که نسبت به آن مسأله دارد، احتمال ثبوت حکم الزامی در آن مورد را نمی‌دهد و به این علّت درصدد یادگیری آن نیست، باز هم بنابر احتیاط لازم، یاد دادن مسأله به او واجب است.

[میثم مهمان]

سلام

اگر کسی جاهل به حکم شرعی باشد و به پدرش بگوییم که به او بگوید.

و احتمال دهیم که اطلاع دهد.

ایا تکلیف از ما ساقط است یا باید حتما پیگیری کنیم؟

[محمدآبادی 91]

با سلام و احترام

اگر از موارد الزامی ارشاد به حکم باشد، لازم است به شخص او تذکر داده شود، یا به واسطه‌ای که مطمئن باشد به وی ابلاغ می‌کند.

جهت اطلاع بیشتر ببینید: رساله جامع، ج۲، مسئله۳۹۱ 

https://lib.al-mesbah.org/2737/#0391