ویژگی های انبیاء (ع) چیست؟

[تقوی 1]

ویژگی های انبیاء (ع) چیست؟

 

پاسخ اجمالی:

در نگاه شیعه، پیامبران انسان‌هایی معصوم، دارای علم الهی، برخوردار از اخلاق نیکو و شجاع می باشند که مأمور به هدایت مردم هستند. آن‌ها در ابلاغ پیام الهی امانت‌دار بوده و با انجام معجزات، حقانیت خود را اثبات می‌کنند. این ویژگی‌ها، پیامبران را به الگوهایی کامل برای انسان‌ها تبدیل کرده است.

 

پاسخ تفصیلی:

در نگاه شیعه، پیامبران الهی دارای ویژگی‌های خاصی هستند که آن‌ها را از دیگر انسان‌ها ممتاز می‌کند. برخی از مهم‌ترین این ویژگی‌ها عبارتند از:

 

1. عصمت (مصونیت از گناه و خطا)

عصمت یکی از ویژگی‌های انبیاء است، به این معنا که پیامبران در تمامی مراحل زندگی خود از هرگونه عیب و نقصی مصون هستند؛[1] این ویژگی باعث می‌شود که مردم به پیامبران اعتماد کنند و هدایت‌های آنها را بپذیرند.[2] در روایات متعددی تصریح بر عصمت انبیا (ع) شده است. از جمله آن‌ها روایتی است از امام باقر(ع) که در آن آمده است: «انبیا گناه نمی‌کنند؛ چون همگی معصوم و پاک‌اند و آنان مرتکب گناه کوچک یا بزرگ نمی‌شوند».[3]

 

2. علم و آگاهی ویژه

پیامبران دارای علم الهی هستند که از طریق وحی به آن‌ها داده می‌شود.

برخی از علم داده شده به انبیا که در قرآن بیان شده:

۱. آموزش نام‌ها و حقایق: «و تمام نام‌ها را (خداوند) به آدم آموخت». [4]

۲. آموزش زبان و سخن پرندگان: «و سلیمان وارث داود شد و گفت: ‌ای مردم! به ما سخن گفتن پرندگان تعلیم شده است». [5]

۳. آموزش ساختن اسلحه دفاعی (زره پوش): «و ساختن زره را به او (حضرت داود) آموزش دادیم، تا شما را در جنگ‌هایتان حفظ کند». [6]

۴. آموزش تاویل و تعبیر خواب: «این گونه پروردگارت تو را بر می‌گزیند و از تعبیر خواب‌ها به تو می‌آموزد».[7]

۵. آموزش خبرهای غیبی و پنهان: «عالم به غیب او است، و هیچ کس را بر اسرار غیبش آگاه نمی‌سازد، مگر فرستادگانی که آن‌ها را برگزیده است». [8]

بر اساس این آیه، خداوند هر پیامبری را که بخواهد و به هر میزان که صلاح بداند، از غیب آگاه می‌سازد. لازم به ذکر است علم غیبی که از ویژگی‌های پیامبران است، به این معناست که پیامبران به چیزهایی آگاهی دارند که از دید دیگران پنهان است؛[9] در قرآن به علم غیب پیامبران دیگری مانند: حضرت عیسی (ع)[10] و پیامبر اسلام (ص)[11] نیز تصریح شده است.

 

3. امانتداری (صداقت در تبلیغ رسالت)

پیامبران الهی افرادی امین بوده­اند و هیچ‌گاه در رساندن پیام الهی کوتاهی نکردند؛ آن‌ها خیانت در ابلاغ دین ننموده و هرچه از سوی خدا آورده­اند، بدون کم و کاست به مردم منتقل نموده­اند.

لذا در قرآن تعبیر: «اِنِّى لَکُمْ رَسُولٌ اَمِینٌ» درباره پیامبران الهی مانند: نوح،[12] هود،[13] صالح،[14] لوط،[15] شعیب[16] و موسی[17] آمده است.

 

4. شجاعت و استقامت

پیامبران در راه تبلیغ دین از هیچ تهدید و خطری نمی‌ترسند؛ نمونه‌های بارز آن، مقاومت حضرت ابراهیم (ع) در مقابل نمرود،[18] استقامت حضرت موسی (ع) در مقابل فرعون[19] و استقامت پیامبر اسلام (ص) در مقابل مشرکان[20] است.

 

5. اخلاق برتر و جذابیت معنوی

پیامبران دارای اخلاق نیکو، رفتار محبت‌آمیز و جذابیت روحی هستند تا مردم به سوی آن‌ها جذب شوند؛ قرآن در توصیف پیامبر اسلام (ص) می‌فرماید: «وَإِنَّکَ لَعَلَىٰ خُلُقٍ عَظِیمٍ»[21] و تو اخلاق عظیم و برجسته‌ای داری.

 

6. معجزه (توانایی انجام امور خارق‌العاده)

معجزه یکی از راه‌های شناخت پیامبران الهی می باشد و نشانه­ای برای اثبات حقانیت آنها از جانب خداوند است؛ معجزه باید به گونه‌ای باشد که تمام افراد از انجام آن ناتوان باشند.[22] در قرآن کریم، به معجزات بسیاری از پیامبران اشاره شده است مانند: معجزه حضرت موسی (ع): تبدیل شدن عصا به اژدها،[23] معجزه حضرت عیسی (ع): شفای بیماران و زنده‌کردن مردگان[24] و معجزه پیامبر اسلام (ص): قرآن کریم (که تا امروز تحدی ناپذیر است) [25] و....

برخی معتقدند که معجزه به اراده خداوند و به دست پیامبر تحقق می‌یابد، در حالی که برخی دیگر بر این باورند که معجزه حاصل روح بلند و قدرت ویژه‌ای است که خداوند به پیامبر اعطا کرده است.[26]

 

نتیجه­گیری:

پیامبران در نگاه شیعه، انسان‌های کامل و معصومی هستند که با ویژگی‌هایی مانند: عصمت، علم الهی، امانتداری، شجاعت، اخلاق نیکو، معجزه و .... به عنوان واسطه‌های بین خدا و بندگان برای هدایت انسان‌ها انتخاب شده‌اند. این ویژگی‌ها باعث می‌شود که آن‌ها الگوی کاملی برای زندگی بشر باشند.

 

 

---

[1] تصحيح اعتقادات الإمامية، الشيخ المفيد، ج: 1، ص: 128

[2] آموزش عقائد، مصباح یزدی، ص۱۹۳-۱۹۴. 

[3] الخصال، الشيخ الصدوق، ج: 2، ص: 399. «إِنَّ الْأَنْبِيَاءَ لَا يُذْنِبُونَ لِأَنَّهُمْ مَعْصُومُونَ مُطَهَّرُونَ لَا يُذْنِبُونَ وَ لَا يَزِيغُونَ وَ لَا يَرْتَكِبُونَ ذَنْباً صَغِيراً وَ لَا كَبِيراً»

[4] بقره/۳۱: «وَعَلَّمَ آدَمَ الْاَسْماءَ کُلَّها»

[5] نمل/ 16: «وَ وَرِثَ سُلَیْمانُ داوُدَ وَ قالَ یا اَیُّهَا النّاسُ عُلِّمْنا مَنْطِقَ الطَّیْرِ...»

[6] انبیا/ 80: «وَ عَلَّمْناهُ صَنْعَةَ لَبُوس لَکُمْ لِتُحْصِنَکُمْ مِنْ بَاْسِکُمْ...»

[7] یوسف/ 6: «وَ کَذلِکَ یَجْتَبِیکَ رَبُّکَ وَ یُعَلِّمُکَ مِنْ تَاْوِیلِ الْاَحادِیثِ...»

[8] جن/ 26-27: «عالِمُ الْغَیْبِ فَلا یُظْهِرُ عَلی غَیْبِهِ اَحَداً اِلاّ مَنِ ارْتَضی مِنْ رَسُول»

[9] التبيان في تفسير القرآن، طوسی، داراحیاء التراث العربی، ج۲، ص۴58 _ الغدير، العلامة الأميني، ج: 5، ص: 52.

[10] آل عمران/ 49: «وَأُنَبِّئُكُمْ بِمَا تَأْكُلُونَ وَمَا تَدَّخِرُونَ فِي بُيُوتِكُمْ»

[11]هود/ 49: «تِلْكَ مِنْ أَنْبَاءِ الْغَيْبِ نُوحِيهَا إِلَيْكَ ۖ مَا كُنْتَ تَعْلَمُهَا أَنْتَ وَلَا قَوْمُكَ مِنْ قَبْلِ» _  الميزان في تفسير القرآن، العلامة الطباطبائي، ج: 3، ص: 190

[12] شعراء/ 107

[13] شعراء/ 125

[14] شعراء/143 

[15] شعراء/162 

[16] شعراء/ 178

[17] دخان/ 18 

[18] انبیاء/ 57: «وَتَاللّهِ لاَکیدَنَّ أَصْنامَکمْ بَعْدَ أَنْ تُوَلُّوا مُدْبِرِینَ»

[19] اعراف/ 128: «قالَ مُوسی لِقَوْمِهِ اسْتَعِینُوا بِاللّهِ وَاصْبِرُوا إِنَّ الأَرضَ لِلّهِ یورِثُها مَنْ یشاءُ مِنْ عِبادِهِ وَالعاقِبَةُ لِلْمُتَّقِینَ»

[20] هود/ 112: «فَاسْتَقِمْ کما أُمِرْتَ وَمَنْ تابَ مَعَک وَل تَطْغَوْا إِنَّهُ بِما تَعْمَلُونَ بَصِیرٌ»

[21] قلم/ ۴

[22] النکت الاعتقادیه، شیخ مفید، ص: 35

[23] طه/ 19-20: «أَلْقِها یا مُوسی! فَأَلْقاها فَإِذا هِی حَیةٌ تَسْعی»

[24] آل عمران/ 49: «وَأُبْرِئُ الْأَكْمَهَ وَالْأَبْرَصَ وَأُحْيِي الْمَوْتَىٰ بِإِذْنِ اللَّهِ»

[25] بقره/ 23: «وَ إِن کُنتُم‌ْ فِی رَیْب‌ٍ مِّمَّا نَزَّلْنَا عَلَی‌َ عَبْدِنَا فَأْتُواْ بِسُورَة‌ٍ مِّن مِّثْلِه‌ِی وَ ادْعُواْ شُهَدَآءَکُم مِّن دُون‌ِ اللَّه‌ِ إِن کُنتُم‌ْ صَـَدِقِین‌َ»

[26] چيستى و فاعل معجزه از منظر متكلمان و فلاسفه، محمدحسن قدردان قراملکی، (مقاله)