تفاوت بین مرگ مومن و کافر چیست؟

[تقوی 1]

تفاوت بین مرگ مومن و کافر چیست؟

 

مرگ برای مؤمن مبارک و شادی‌بخش است، در حالی که برای کافر یک اتفاق ناخوشایند و نامبارک است؛ دنیا برای مؤمن همچون زندان است و مرگ برای او به مثابه رهایی از زندان به حساب می‌آید، اما همین دنیا برای کافر به مثابه بهشت به نظر می‌رسد و مرگ، او را از بهشت دنیوی‌اش جدا کرده و به سوی عذاب می‌برد.[1]

در همین رابطه روایتی نقل شده است که امام صادق علیه‌السلام به یکی از اصحابشان که از ایشان درخواست کرده بود، مرگ را برای او توصیف کند، اینگونه بیان نمودند: مرگ برای مؤمن مانند بهترین بویی است که آن را استشمام می‌کند؛ به خاطر بوی خوشش به خواب می‌رود و همه سختی‌ها و دردها به پایان می‌رسد؛ اما برای کافر مانند نیش افعی و گزش عقرب یا شدیدتر از آن است؛ برای برخی از کافران و گناه‌کاران حتی از بریده شدن با ارّه و تکه شدن با قیچی و برخورد سنگ به او و چرخاندن سنگ آسیاب بر حدقه چشم نیز شدیدتر است. آن مؤمنی که به آسانی جان خود را تسلیم می‌کند، علتش آن است که خداوند خواسته هرچه سریع‌تر او به پاداش آن عالم نائل شود، و آن مؤمنی که سکرات مرگ را با دشواری پشت سر می‌گذارد، برای این است که گناهانی که در دنیا مرتکب شده جبران شود، تا پاک و پاکیزه وارد آن عالم شود و بدون هیچ مانعی استحقاق پاداش ابدی را پیدا کند؛ آن کافری که به آسانی جان می‌دهد، این راحتی، پاداش کارهای خیری است که در دنیا انجام داده تا وقتی که از دنیا می‌رود دیگر طلبی از خدا نداشته باشد و برایش کار نیکی باقی نماند مگر آن‌چه موجب عقاب است و جز گناهانش چیزی در نامه عملش وجود نداشته باشد؛ و آن کافری که با سختی، سکرات‌ مرگ را می‌گذراند، از همان لحظه نخست، عذاب و شکنجه او شروع می‌شود و چون خدا عادل است، به هیچ‌کس ستم نمی‌کند (حتی نسبت به کافران نیز عدالتش را اجرا می‌کند و حقی از آن‌ها ضایع نمی‌کند).[2]

اما اگر بخواهیم مرگ مؤمن را با کافر مقایسه کنیم، می توانیم روایاتی را که در این باره ذکر شده اند را مورد توجه قرار بدهیم.

وصف مرگ شخص مؤمن:

یکی از اتفاقاتی که برای مؤمن هنگام ترک دنیا رخ می دهد، این است که ملک الموت، هنگامی که برای گرفتن جانش نزد او می‌آید، به او دلداری می‌دهد و می‌گوید: من از پدر مهربان هم نسبت به تو مهربان‌تر و دلسوزترم؛ چشم‌هایت را باز کن و ببین؛ وقتی او چشم‌هایش را باز می‌کند، می‌بیند که پیامبر (صلوات‌الله‌علیه) و امیرالمؤمنین و امام حسن و امام حسین (علیهم‌السلام) و حضرت فاطمه زهرا (سلام‌الله‌علیها) نزد او آمده‌اند؛ او با دیدن آن‌ها خوشحال می‌شود؛ از جانب عرش، ندایی مؤمن را خطاب قرار داده و می‌گوید: ای نفس مطمئن به محمد (صلوات‌الله‌علیه) و آلش به نزد پروردگارت برگرد که هم تو از او خوشنودی، هم او از تو خوشنود است به جمع بندگانم بپیوند و وارد بهشتم شو.[3]

وصف مرگ شخص کافر:

امير مؤمنان على (عليه السّلام) به چشم دردى مبتلا شد، پيامبر (صلّى اللّه عليه و آله) از او عيادت كرد و على (عليه السّلام) ناله مى‌كرد. پيامبر (صلّى اللّه عليه و آله) به او فرمود: آيا از بى‌تابى است يا از شدّت درد؟ گفت: اى رسول خدا! تاكنون به دردى سخت‌تر از اين مبتلا نشده‌ام. پيامبر خدا (صلّى اللّه عليه و آله) فرمود: اى على! چون ملك الموت براى گرفتن روح كافر فرود آيد با او سيخى آتشين است و روح او را با آن سيخ مى‌گيرد كه بر اثر آن، دوزخ صيحه مى‌زند.

على (عليه السّلام) برخاست و نشست و گفت: اى رسول خدا! فرمايش خود را تكرار كنيد كه آن چه گفتيد درد مرا از يادم برد. سپس گفت: آيا كسى از امّت تو به چنين جان كندن مبتلا مى‌شود؟ فرمود: آرى، فرمانرواى ستمگر، خورنده مال يتيم و كسى كه به دروغ شهادت مى‌دهد (اين‌گونه جان مى‌دهند).[4]

بر اساس روایات اهل البیت( علیهم السلام) چند تفاوت کلی میان مرگ انسان مؤمن و کافر وجود دارد که عبارتند از:

دیدن رسول الله(صلی الله علیه وآله وسلم) در هنگام جان دادن:

هنگام مرگ، هر دوی کافر و مؤمن، پیامبر اسلام (صلوات‌الله‌علیه) و امام علی (علیه‌السلام) را می‌بینند. با این تفاوت که دشمن و مبغض حضرت علی(علیه السلام) ایشان را به حالتی می‌بیند که ناخوشایند او است، اما محب حضرت علی(علیه السلام) ایشان را به حالتی می‌بیند که خوش‌آیند او است[5]؛ پیامبر اکرم صلوات‌الله‌علیه و حضرت علی علیه‌السلام کنار سر او می‌نشینند؛ سپس پیامبر صلوات‌الله‌علیه به او می‌فرماید: «آن‌چه که پیش رو داری از آن‌چه که پشت سر گذاشتی بهتر است، من تو را از آن‌چه که می‌ترسی امان می‌دهم و آن‌چه را که به آن امید داشتی حالا به آن رسیدی؛ ای روح! به سوی رحمت و رضوان الهی برو؛ حضرت علی علیه‌السلام نیز همین مطالب را به او می‌فرماید».[6]

دیدن فرشته قابض الارواح "حضرت عزرائیل":

یکی از حالات میّت، چه مؤمن و چه کافر، روبرو شدن با فرشته مرگ است؛ اما این ملاقات به صورت یکسان صورت نمی‌گیرد؛ کافر، ملک الموت را به صورت مرد سیاهی که موهایش سیخ شده و با بویی بسیار بد و با لباس‌هایی تیره می‌بیند، در حالی‌که از دهان و بینی او آتش و دود بیرون می‌آید به گونه‌ای که حضرت ابراهیم علیه‌السلام با دیدن این حالت فرشته مرگ (که به درخواست خود ایشان این جریان اتفاق افتاد) به او گفت: «اگر گناهکار فقط همین صحنه را ببیند برای جزای اعمالش کافی است».

اما انسان مؤمن، ملک الموت را به شکل جوان زیبارویی که لباس‌های زیبا پوشیده و هیئت زیبایی دارد می‌بیند، در حالی‌که بویی خوش از او به مشامش می‌رسد؛ این منظره آن‌قدر خوش آیند مؤمن است که حضرت ابراهیم به فرشته مرگ گفت: «اگر مؤمن فقط این چهره نیکوی تو را به عنوان پاداش نیکی‌هایش ببیند، برایش کافی است».[7]

نحوه خروج روح از بدن شخص مؤمن و کافر:

امام باقر علیه‌السلام در توصیفی از ظاهر مؤمن و کافر در هنگام خارج شدن روح از بدن چنین فرموده: «نشانه مؤمن این است؛ هنگامی که مرگش فرا می‌رسد، رنگ صورتش از رنگ طبیعی آن سفیدتر می‌شود و بر پیشانیش عرق می‌نشیند و چیزی مانند اشک از چشمش خارج می‌شود که این اتفاق، نشان دهنده خارج شدن روح از بدنش است؛ ولی روح کافر از کنار دهانش خارج می‌شود مانند کفی که از دهان شتر خارج می‌شود یا همان‌طور که روح شتر از بدنش بیرونی می‌آید، روح کافر از بدنش خارج می‌شود.[8]

نتیجه گیری

بر این اساس مسأله "مرگ" برای شخص مؤمن، بسیار راحت و آسان خواهد بود و شروعی برای استفاده از نعمات برزخی خواهد بود، اما برای شخص کافر بسیار دردناک و سخت بوده و آغاز عذاب های الهی برای او می باشد.

 

 

 

---

[1] تحف العقول: ابن شعبة الحرانی، ص53    https://B2n.ir/j22165

[2] معانی الأخبار: الشیخ الصدوق، ص287    https://B2n.ir/z58675

[3] تفسير فرات الكوفي: فرات الكوفي، فرات بن ابراهيم، ص: 554  https://lib.eshia.ir/27170/1/554   /  بحارالأنوار: العلامة المجلسی، ج6، ص163    https://B2n.ir/q66694

[4] الکافی: الشیخ الکلینی، ج3، ص253    https://B2n.ir/d38903

[5] صحيفة الرضا: منسوب به على بن موسى (عليهما السلام)، ص: 86   https://B2n.ir/z55505   / بحارالأنوار: العلامة المجلسی، ج6، ص188    https://B2n.ir/z19239

[6] تفسیر العیاشی: العیاشی، محمدبن مسعود، ج2، ص126    https://B2n.ir/s74206

[7] عوالی اللئالی: ابن أبی جمهور، ج1، ص274    https://B2n.ir/r74436

[8] الکافی: الشیخ الکلینی، ج3، ص134    https://B2n.ir/r01035