چرا تاریخ دقیق شهادت حضرت فاطمه (سلام الله علیها) مشخص نیست؟

[تقوی 1]

چرا تاریخ دقیق شهادت حضرت فاطمه (سلام الله علیها) مشخص نیست؟

اختلاف در تاریخ دقیق شهادت حضرت فاطمه (سلام الله علیها) یکی از سوالاتی است که همواره ذهن شیعیان را به خود مشغول کرده است. دلایل مختلفی برای این اختلاف وجود دارد که ریشه در شرایط خاص آن دوره زمانی دارد.

دلیل اصلی این اختلاف چیست؟

یکی از مهم‌ترین دلایل این اختلاف، عدم وجود سیستم دقیق ثبت وقایع تاریخی در آن دوره است. در آن زمان، رویدادهای مهم بیشتر به صورت شفاهی نقل می‌شدند و به‌ندرت به صورت مکتوب ثبت می‌شدند. این مسئله تنها مختص به شهادت حضرت فاطمه (سلام الله علیها) نبوده و برای سایر اهل بیت (علیهم السلام) نیز صادق است. [1]

علاوه بر این، نوع نگارش و رسم‌الخط آن دوره نیز نقش مهمی در این اختلاف ایفا کرده است.[2] در آن زمان، خط کوفی که فاقد نقطه بود، رایج بوده است. همین موضوع باعث می‌شده که کلمات مشابه، مانند "خمسة و سبعون" (75) و "خمسة و تسعون" (95)، به اشتباه خوانده شوند. این اشتباهات در نقل شفاهی روایات و همچنین در نسخه‌های خطی، موجب اختلاف نظر در تاریخ دقیق شهادت حضرت فاطمه (سلام الله علیها) شده است.

روایات مختلف درباره تاریخ شهادت

بر اساس روایات مختلف، دو نظر اصلی در مورد تاریخ شهادت حضرت فاطمه (سلام الله علیها) وجود دارد:

• 75 روز بعد از رحلت پیامبر (صلی الله علیه و آله): برخی از روایات، از جمله روایات نقل شده از امام صادق و امام باقر (علیهما السلام)، حاکی از آن است که حضرت فاطمه (سلام الله علیها) 75 روز پس از رحلت پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) به شهادت رسیده‌اند.

مرحوم کلینی(رحمه الله علیه) در "کافی" روایتی از امام صادق(علیه السلام) در این زمینه آورده است[3]؛ علامه مجلسی(رحمه الله علیه) نیز روایتی از امام باقر(علیه السلام) در تأیید این مدت نقل می‌کند[4]. برخی از مورخین نیز تاریخ شهادت حضرت فاطمه(سلام‌الله‌علیها) را 75 روز بعد از رحلت پیامبر(صلی الله علیه وآله وسلم) بیان کرده‌اند؛ مثلاً ابن ابی ثلج بغدادی در کتاب "تاریخ الأئمة" می‌نویسد که حضرت فاطمه(سلام الله علیها) 75 روز بعد از رحلت پیامبر(صلی الله علیه وآله وسلم) زندگی کردند.[5]

• 95 روز بعد از رحلت پیامبر (صلی الله علیه و آله): روایات دیگری نیز وجود دارند که تاریخ شهادت حضرت فاطمه (سلام الله علیها) را 95 روز پس از رحلت پیامبر (صلی الله علیه و آله) ذکر کرده‌اند.

از باب نمونه در روایتی جابر بن عبدالله أنصاری نقل کرده که حضرت فاطمه(سلام الله علیها) نود و پنج روز پس از پیامبر اکرم(ص) زندگی کردند. [6]

لذا بزرگانی مانند؛ شیخ مفید،[7] سید بن طاووس،[8]  کفعمی در المصباح[9] و علامه طبرسی در "اعلام الوری" می‌نویسند که حضرت فاطمه (سلام الله علیها) در سوم جمادی‌الآخر سال یازدهم هجری وفات کردند و مدت 95 روز بعد از رحلت پدرشان زندگی کردند.[10]

نتیجه‌گیری

با توجه به دلایل ذکر شده و همچنین روایات مختلف، نمی‌توان با قطعیت تاریخ دقیقی را برای شهادت حضرت فاطمه (سلام الله علیها) مشخص کرد. اما آنچه مهم است، احترام به همه روایات معتبر و برگزاری مراسم عزاداری در هر دو تاریخ می‌باشد. که امری پسندیده و سبب پاداش و قرب در نزد پروردگار عالم خواهد بود.

 

 

 

 

 

---

[1] به عنوان مثال: در مورد ولادت امام حسین(علیه السلام) اینگونه آمده است: در سوم شعبان سال چهارم هجری در مدینه متولد شد و به نظر برخی در پنجم شعبان سال چهارم هجری متولد شده اند؛ تعریب منتهی الآمال فی تواریخ النبی و الآل، المیلانی، السید هاشم، ج1، ص523    https://B2n.ir/n14543

[2] برای آشنایی بیشتر با رسم الخط آن عصر، می توانید به مقاله "تاریخچه رسم الخط قرآن و سیر و تحول آن" نوشته سید مهدی سیف مراجعه نمایید.    https://B2n.ir/x41844

[3] الکافی، الشیخ الکلینی، ج1، ص241    https://B2n.ir/q02047

[4] بحار الانوار، العلامة المجلسی، ج 43، ص7    https://b2n.ir/t61971

[5] مجموعة نفیسة فی تاریخ الائمة، مجموع من العلماء، ج1، ص12    https://B2n.ir/y35171

[6] كفاية الأثر في النص على الأئمة الإثني عشر: علي بن محمد الخزاز، صفحه : 65.    https://lib.eshia.ir/16054/1/65

[7] مسار الشیعة: الشیخ المفید، ج1، ص31    https://B2n.ir/q36667

[8] الإقبال بالأعمال الحسنة - ط الحديثة: السيد بن طاووس، جلد، 3، صفحه: 161    https://b2n.ir/k72517

[9] المصباح – جنة الأمان الواقیة و جنة الایمان الباقیة، الشیخ ابراهیم الکفعمی العاملی، ج1، ص511    https://B2n.ir/s77714

[10] زندگانی چهارده معصوم علیهم السلام، ترجمه اعلام الوری، عطاردی، 1عزیزالله، ص 226    https://B2n.ir/p72545