آیا دعای عهد واقعا از امام صادق (ع) است؟

تقوی · 15 آبان 1403

آیا دعای عهد از امام صادق (ع) است؟

پاسخ اجمالی:

دعای عهد از دعاهای معروف شیعیان در عصر غیبت است که برای تجدید عهد با امام زمان (عج) خوانده می‌شود؛ این دعا در منابع معتبر شیعه مانند مصباح الزائر سید بن طاووس، المزار الکبیر ابن مشهدی، و بحار الانوار علامه مجلسی نقل شده است؛ اگرچه ممکن است در سند آن بحث‌هایی وجود داشته باشد، اما با توجه به تأیید علما و محتوای سازگار با آموزه‌های شیعه، می‌توان آن را دعایی معتبر دانست؛ خواندن این دعا توصیه شده و می‌توان با اطمینان به فضیلت آن عمل کرد.

پاسخ تفصیلی:

یکی از دعاهای معروف شیعیان که در عصر غیبت به منظور بیعت و تجدید عهد با امام زمان (عج) خوانده می‌شود، دعای عهد است؛ بسیاری از ما این دعا را خوانده‌ایم و به فضیلت آن اعتقاد داریم؛ اما آیا این دعا واقعا از امام صادق (ع) روایت شده و دعایی معتبر است؟

دیدگاه علما

بسیاری از علما و بزرگان دین، از جمله سید بن طاووس در کتاب مصباح الزائر،[1] ابن مشهدی در کتاب المزار الکبیر،[2] کفعمی در کتاب‌های المصباح[3] و البلد الامین[4] و علامه مجلسی در کتاب‌های بحار الانوار و زاد المعاد[5] این دعا را نقل کرده‌اند.

علامه مجلسی در سه جای از کتاب بحار الانوار این دعا را می آورد؛ ایشان در یک جا با ذکر سند، دعا را از کتاب العتیق نقل می کند؛[6] منظور علامه از کتاب عتیق، کتابی است که به دست یکی از محدثین قدیم نگاشته شده است و ایشان این کتاب را در نجف دیده اند؛[7] مرحوم کفعمی بنا بر نقل علامه مجلسی بر این باور است که این کتاب نگاشته شیخ جلیل أبي الحسين محمّد بن هارون التلعكبريّ است؛[8] مرحوم آقا بزرگ تهرانی نیز این دیدگاه را تایید می کند.[9] و در جایی دیگر از بحار با ذکر سندی که با پدر خودشان آغاز می شود، این دعا را ذکر می کند[10] مرحوم علامه مجلسی در نقل دیگری این دعا را با استناد به نقل مرحوم سید بن طاوس می آورد؛[11] لذا می توان گفت علما به این دعا استناد کرده‌اند و آن را از امام صادق (ع) روایت کرده‌اند.

ادله اعتبار دعا عهد

اعتبار روات: افرادی که این دعا را نقل کرده‌اند، از جمله علمای بزرگ شیعه هستند و به روایات و احادیث مسلط بوده‌اند.

تکرار در منابع مختلف: این دعا در کتاب‌های مختلف و توسط علما و محدثین متعددی نقل شده است.

محتوای دعا: مضمون این دعا با اعتقادات شیعه سازگاری کامل دارد و هیچ تناقضی با آموزه‌های دینی ندارد.

اگر چه در ارتباط با سند این دعا می توان اشکال نمود و بیان کرد بعضی از روات ضعیف هستند اما در پاسخ گفته می شود: با توجه به اعتماد علما( علما و محدثین بزرگی که این دعا را نقل کرده‌اند، به آن اعتماد کامل داشته‌اند) و قاعده تسامح در ادله سنن (در صورت پذیرش این قاعده همچنانکه بسیاری از علما این قاعده را پذیرفته اند)[12] می توان استحباب این دعا را اثبات نمود.

نتیجه‌گیری:

با توجه به آنچه گفته شد، می‌توانیم با اطمینان بگوییم که دعای عهد از دعاهای معتبر شیعه است و خواندن آن توصیه می‌شود؛ اگرچه ممکن است برخی ابهامات جزئی در مورد سند این دعا وجود داشته باشد، اما با توجه به اعتماد بزرگان دین و محتوای زیبای این دعا، می‌توان به صحت و اصالت آن اطمینان داشت.

[1] مصباح الزائر، السيد علي بن موسى بن طاووس، ج1، ص 455

[2] المزار، محمد بن المشهدي، ج1، ص 663

[3] المصباح- جنة الأمان الواقية و جنة الإيمان الباقية، الكفعمي العاملي، الشيخ ابراهيم، ج1، ص549

[4] البلد الأمين و الدرع الحصين، الكفعمي العاملي، الشيخ ابراهيم، ج1، ص 82

[5] زاد المعاد ـ مفتاح الجنان، العلامة المجلسي، ج1، ص 542

[6] بحار الأنوار، العلامة المجلسي، ج86 ، ص 284

[7] همان، ج 1، ص 16

[8] همان، ص33

[9] الذّريعة إلى تصانيف الشّيعة، الطهراني، آقا بزرك، ج20، ص 323

[10] بحار الأنوار، العلامة المجلسي، ج94، ص 41

[11] بحار الأنوار، العلامة المجلسي، ج102، ص 111

[12] الحدائق الناضرة في أحكام العترة الطاهرة، البحراني، الشيخ يوسف، ج 4، ص202-203