آیا در بین فرقه هاي شیعی منکر مهدویت هم وجود دارد؟

[تقوی 1]

آیا در بین فرقه هاي شیعی منکر مهدویت هم وجود دارد؟

 

پاسخ اجمالی:

تمامی فرقه‌های شیعه، با وجود تفاوت‌هایی در تعیین مصداق "مهدی موعود"، به اصل آموزه‌ی مهدویت باور دارند؛ این اعتقاد، که بر وعده‌ی ظهور منجی و برپایی عدالت نهایی استوار است، در جریان‌های مختلف شیعی همچون زیدیه، اسماعیلیه، امامیه و کیسانیه حضور دارد؛ بنابراین، هیچ‌یک از فرق شیعه منکر مهدویت نبوده‌اند، بلکه اختلاف نظرها بیشتر در مصداق این شخصیت بزرگ خلاصه می‌شود.

پاسخ تفصیلی:

شیعه در مفهوم کلی به پیروان امام علی (ع) و اهل بیت پیامبر (ص) اطلاق می‌شود و شامل طیف وسیعی از فرقه‌های اعتقادی است که همگی در برتری امیرالمؤمنین (ع) بر دیگر صحابه و شایستگی ایشان برای خلافت بلافصل پس از رسول خدا (ص) اشتراک نظر دارند.[1]

در میان فرقه‌های شیعی، برخی از مهم‌ترین گروه‌ها عبارت‌اند از: کیسانیه، زیدیه، اسماعیلیه، واقفیه و اثنی‌عشریه (شیعه امامیه).

اعتقاد به مهدویت در بین فرق شیعی بسیار پررنگ و بنیادین است، هرچند که درباره‌ی مصداق "مهدی موعود" تفاوت‌هایی میان این گروه‌ها وجود دارد؛ برای نمونه، فرقه‌ی کیسانیه که بنابر نظر مشهور پیروان "مختار ثقفی" بودند،[2] از نخستین جریان‌هایی در اسلام محسوب می‌شوند که مفهوم مهدویت را به‌ویژه با تعبیر «مهدی» مطرح کردند و جایگاه برجسته‌ای برای آن قائل بودند؛[3] همچنین، در دیگر گروه‌های شیعه مانند زیدیه، اسماعیلیه و امامیه، اندیشه‌ی مهدویت همواره نقشی بنیادی و تأثیرگذار داشته است.[4]

در نتیجه، هیچ‌یک از فرقه‌های شناخته‌شده‌ی شیعی منکر اصل مهدویت نیستند؛ هرچند که ممکن است اختلافاتی در تعیین مصداق "مهدی موعود" میان آنان وجود داشته باشد، اما در اصل اعتقاد به ظهور مهدی و تحقق وعده‌های الهی در این زمینه، همگی متفق‌القول هستند.

 

---

[1] أوائل المقالات في المذاهب و المختارات، الشيخ المفيد، ج 1، ص 35            

[2] إختيار معرفة الرجال المعروف بـرجال الكشي، الشيخ الطوسي، ج1،ص 128            

[3] الفصول المختارة، الشيخ المفيد، ج:، ص 296          

[4] گونه شناسـی اندیشـۀ منجی موعود در تشـیع، محمـدجـاودان، از مجموعه:گونه شناسـی انـدیشه منجی موعود در ادیان، ص.415 به نقل از کتاب مهدویت پرسش ها و پاسخ ها، نگاشته شده توسط مؤسسه آینده روشن، صفحه98