چرا شیعه با وجود آنکه حق است در اقلیت می باشد؟

[تقوی 1]

چرا شیعه با وجود آنکه حق است در اقلیت می باشد؟

 

پاسخ اجمالی:

کثرت پیروان یک مذهب هرگز معیار حقانیت آن نیست، بلکه در آموزه‌های دینی، اکثریت در مواردی نکوهش شده و پایبندی به حق، حتی در اقلیت، ارزشمند شمرده شده است؛ شیعه، به دلیل تقابل تاریخی با حکومت‌های مسلط، همواره تحت فشار و سرکوب بوده است؛ از جمله اقدامات بنی‌امیه، بنی‌عباس و حکومت‌هایی مانند غزنویان، ایوبیان و عثمانیان؛ با وجود این سختی‌ها، شیعه نه‌ تنها باقی مانده، بلکه با استحکام فرهنگی و علمی، نقشی مؤثر در تمدن اسلامی ایفا کرده است؛ این بقای تاریخی، نشانه‌ای از حقانیت و استقامت این مکتب در مسیر هدایت الهی است.

پاسخ تفصیلی:

کثرت پیروان یک دین یا مذهب هرگز معیار اثبات حقانیت آن نیست؛ در آموزه‌های الهی، اکثریت در موارد متعددی نکوهش شده، و اقلیت‌هایی که بر طریق حق پایدار مانده‌اند، مورد ستایش قرار گرفته‌اند. قرآن کریم در این زمینه تصریح می‌کند: «جز اندکی به همراه او ایمان نیاوردند»[1] و در جای دیگر می‌فرماید: «اندکی از بندگان من سپاسگزارند».[2] همچنین هشدار می‌دهد: «اگر از اکثریت مردم روی زمین پیروی کنی، تو را از راه خدا گمراه می‌کنند»[3] و تأکید می‌کند: «هر چند بکوشی، اکثریت مردم ایمان نمی‌آورند».[4] بنابراین، نمی‌توان صرفاً بر اساس تعداد پیروان، مشروعیت یا حقانیت یک مکتب را اثبات نمود.

امیرالمؤمنین علی (ع) نیز در پاسخ به کسی که در جریان جنگ جمل پرسید: چگونه ممکن است افراد سرشناس بر باطل باشند؟ فرمودند: «حق و باطل را با شخصیت افراد نمی‌توان شناخت. حق را بشناس، سپس اهل آن را خواهی شناخت. باطل را بشناس، آنگاه اهل آن را خواهی شناخت».[5] این معیار عقلی بیانگر آن است که اکثریت بودن یک گروه، دلیل بر مشروعیت یا حقانیت آن نیست.

شیعه در طول تاریخ همواره در تقابل با حکومت‌های مسلط قرار داشته و به عنوان جریان مخالف نظام‌های سیاسی شناخته شده است؛ همین امر موجب شد که حکومت‌ها برای سرکوب و حتی نابودی شیعیان تلاش کنند؛ نمونه‌های تاریخی از این سرکوب‌ها عبارت‌اند از:

سرکوب شیعیان به دست بنی‌امیه[6] و بنی‌عباس،[7] نسل‌کشی‌های متعدد که توسط حکومت‌هایی مانند غزنویان،[8] ایوبیان[9] و عثمانیان[10] رخ داده است.

با وجود این فشارها و جنایات، بقای تفکر شیعه، همراه با استحکام فرهنگی و علمی، نشان‌دهنده استقامت این مکتب در برابر سختی‌هاست؛ شیعه، با وجود تمام موانع، نه‌تنها زنده مانده، بلکه با تولید علم و پرورش اندیشمندان بزرگ در تمامی عرصه‌های اسلامی و علمی، نقشی مؤثر در شکل‌گیری تمدن اسلامی ایفا کرده است؛ این استمرار را می‌توان از معجزات الهی دانست، که نور هدایت را برای حق‌جویان همواره روشن نگه داشته است.

 

---

[1] هود/ 40 « حَتَّىٰ إِذَا جَاءَ أَمْرُنَا وَفَارَ التَّنُّورُ قُلْنَا احْمِلْ فِيهَا مِنْ كُلٍّ زَوْجَيْنِ اثْنَيْنِ وَأَهْلَكَ إِلَّا مَنْ سَبَقَ عَلَيْهِ الْقَوْلُ وَمَنْ آمَنَ ۚ وَمَا آمَنَ مَعَهُ إِلَّا قَلِيلٌ»

[2] سبأ/13 « يَعْمَلُونَ لَهُ مَا يَشَاءُ مِنْ مَحَارِيبَ وَتَمَاثِيلَ وَجِفَانٍ كَالْجَوَابِ وَقُدُورٍ رَاسِيَاتٍ ۚ اعْمَلُوا آلَ دَاوُودَ شُكْرًا ۚ وَقَلِيلٌ مِنْ عِبَادِيَ الشَّكُورُ»

[3] انعام/116 « وَإِنْ تُطِعْ أَكْثَرَ مَنْ فِي الْأَرْضِ يُضِلُّوكَ عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ ۚ إِنْ يَتَّبِعُونَ إِلَّا الظَّنَّ وَإِنْ هُمْ إِلَّا يَخْرُصُونَ»

[4] یوسف/103 « وَمَا أَكْثَرُ النَّاسِ وَلَوْ حَرَصْتَ بِمُؤْمِنِينَ»

[5] انساب الاشراف للبلاذری، البلاذري، ج 2، ص 274. «إنّ الحقّ والباطل لا يعرفان بأقدار الرّجال. اعرف الحق تعرف أهله، اعرف الباطل تعرف أهله».

[6] شرح نهج البلاغة، ابن ابي الحديد، ج 11،  ص44  

[7] سيرة الأئمة الاثني عشر(ع)، هاشم معروف الحسني، ج2،  ص 324  - الكامل في التاريخ، ابن الأثير، أبو الحسن، ج5،  ص 129  

[8] البداية والنهاية، ابن كثير، ج15،  ص 736   

[9] الكامل في التاريخ، ابن الأثير، عزالدین، ج11،  ص 398    

[10] برای مطالعه در مورد ظلمی که به شیعه در طول تاریخ شده رجوع شود به: أعيان الشيعة، الأمين، السيد محسن، ج 1،  ص 21 – 25