چرا پیامبر(صلی الله علیه وآله وسلم) در روز غدیر خم از واژه "خلیفه" یا واژه های دیگر استفاده نکردند و به واژه "مولی" اکتفاء کردند؟

[تقوی 1]

چرا پیامبر(صلی الله علیه وآله وسلم) در روز غدیر خم از واژه "خلیفه" یا واژه های دیگر استفاده نکردند و به واژه "مولی" اکتفاء کردند؟

 

برای معرفی شخصی بعنوان جانشین بعد از خود می توان از الفاظی که دلالت بر این امر دارد استفاده نمود، پیامبر اکرم (ص)، قبل از غدیرخم، از جمیع الفاظ و تعابیری که دال بر این مطلب بوده است استفاده نموده بودند از جمله ذکر لفظ خلیفه و وصی در مورد حضرت علی در واقعه "یوم الدار" که رسول الله خویشان خود را برای دعوت به یکتا پرستی جمع نموده و فرمودند: چه کسی است که مرا در این امر (یکتاپرستی) یاری کند؟ کسی به حضرت پاسخی نداد مگر حضرت علی؛ این واقعه سه مرتبه تکرار شد و در آخر پیغمبر فرمودند یا علی تو وصی، برادر و خلیفه بعد از منی.[1]

و در جایی دیگر فرمودند: تو خلیفه من بر تمام مؤمنان هستی[2] همچنین در جایی دیگر فرمودند: تو ولی مؤمنان هستی[3] و در جای جای تاریخ اسلام این موارد ذکر شده است.

استفاده از لفظ مولی در غدیر خم بدین جهت بوده که این لفظ به روشنی دلالت بر جانشینی دارد و این کلمه در لغت عرب بمعنی اولی می باشد همچنانکه بزرگان لغت به این مطلب اشاره نموده اند[4] -[5]-[6] و خود پیامبر اکرم این واژه را در معنی اولی به تصرف استفاده نموده بودند لذا در روز غدیر خم به دستور خداوند متعال که فرمودند: «يَا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنْزِلَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ ۖ وَإِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ ۚ وَاللَّهُ يَعْصِمُكَ مِنَ النَّاسِ ۗ إِنَّ اللَّهَ لَا يَهْدِي الْقَوْمَ الْكَافِرِينَ» پیامبر اکرم برای اعلام جانشینی علی (ع) از کلمه مولی استفاده نمودند[7] -[8] و بعد از بیان جانشینی علی (ع)، فرشته وحی نازل گردید و این آیه شریفه را به پیغمبر خدا وحی کرد:  «الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَ أَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِي وَ رَضِيتُ لَكُمُ الإِسْلاَمَ دِينا»

 

[1] تاريخ الطبري (تاريخ الرسل والملوك، وصلة تاريخ الطبري)؛ الطبري، أبو جعفر، ج: 2، ص: 321،320؛  امینی؛ الغدیر، ج۳،ص۲۳۸. 

[2] کتاب السنه؛ ابن أبي عاصم، ج: 1، ص: 589.   

[3] مسند أحمد؛ أحمد بن حنبل، ج: 38، ص: 117.

[4] محمد بن سائب کلبی معنای مولاه را اولی به تصرف گرفته است: تفسير الرازي (مفاتيح الغيب أو التفسير الكبير)؛ الرازي، فخر الدين،  ج: 29، ص: 459 ؛ تفسير البغوي - ط دار طيبة؛ البغوي، أبو محمد، ج: 4، ص: 57 ؛ البحر المحيط في التفسير؛ أبو حيّان الأندلسي، ج: 5، ص: 433.

[5]   ابوبکر انباری معنای مولاه را اولی به تصرف گرفته است: الزاهر في معاني كلمات الناس؛ ابن الأنباري، ج: 1، ص: 125.  

[6] أبو القاسم صاحب بن عُبّاد الطالقانی  نیز مولاه را همین معنا گرفته است: المحيط في اللغه؛ الصاحب بن عباد، ج: 2، ص: 468.  

[7] الدر المنثور في التفسير بالمأثور؛ السيوطي، جلال الدين، ج: 3، ص: 117.     

[8] تاريخ اليعقوبي؛ احمد بن ابی یعقوب، ج: 2، ص: 43.

[تقوی 1]

Why did the Prophet (S.W) use the word “Mawla” instead of “Khalifa” or other words on the day of Ghadir Khumm?

To introduce someone as a successor after oneself, one can use words that imply this designation. Before the event of Ghadir Khumm, the Prophet Muhammad (S.W) had used various terms and expressions that indicated this matter. For instance, during the "Yom al-Dar" event, where the Prophet gathered people to invite them to monotheism, he asked, “Who will support me in this matter?” Only Imam Ali (A.S) responded, and this event was repeated three times. Finally, the Prophet declared, "O Ali, you are my guardian, brother, and the caliph after me."[1]

Additionally, in other instances, he mentioned, "You are my caliph over all believers"[2] and "You are the guardian of the believers,"[3] and these occurrences are recorded throughout Islamic history.

The use of the term "mawla" at Ghadir Khumm was because this term denotes guardianship. This word in Arabic means "more worthy" as noted by linguistic scholars.[4]-[5]-[6]-[7]

And at Ghadir Khumm, as per the order of the Almighty,[8] the Prophet used the term "mawla" to declare the succession of Ali.[9] After the declaration of Ali's succession, the angel Gabriel descended and revealed the following divine verse to the Prophet: "This day have I perfected your religion for you, completed My favor upon you, and have chosen for you Islam as your religion."[10]

 

---

[1] . Tarikh al-Tabari (Tarikh al-Rusul wal-Muluk): al-Tabari, Abu Ja’far Vol: 2 P: 321, 320 / al-Ghadir, Allamah Amini Vol. 3, p. 238.

[2] . Kitab al-Sunnah: Ibn Abi Asim Vol: 1 Page: 589

[3] . Musnad Ahmad Mukhrajah: Ahmad ibn Hanbal Vol: 38 P: 117

[4] . Muhammad bin Saeb Kalbi has taken the meaning of the word "mawla" more worthy: Tafsir al-Razi, Mafatih al-Ghayb aw al-Tafsir al-Kabir: al-Razi, Fakhr al-Din Vol: 29 Page: 459 / Tafsir al-Baghawi: al-Baghawi, Abu Muhammad V: 4, P: 57 / al-Bahr al-Muhit fi Tafsir: Abu Hayyan al-Andalusi Vol: 5 P: 433.

[5] . al-Zahir fi Ma’ani Kalimat al-Nas: Ibn al-Anbari Vol: 1 Page: 125

[6] . Al-Muhit fi al-Lughah: al-Sahib ibn Abbad Vol: 2 Page: 468

[7] . Alusi, who himself objected to the Shi'a about the meaning of mawla, admits in another place of his book that the linguists have captured mawla in more worthy: Tafsir Ruh al-Ma’ani: al-Alusi, Shahab al-Din Vol: 27 Page: 178

[8] ". Al-Ma'idah: 67, يَا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنْزِلَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ ۖ وَإِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ"

[9] . Al-Dur al-Munthur fi Tafsir b al-Mathur: al-Suyuti, Jalal al-Din Vol: 3 P: 117 / Tarikh al-Ya’qubi: Ahmad ibn Abi Ya’qub Vol: 2 P: 43.

[10]. Al-Ma'idah: 3, الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَ أَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِي وَ رَضِيتُ لَكُمُ الإِسْلاَمَ دِينا""