دلیل برتری امامان بر انبیاء پیشین چیست؟

[تقوی 1]

دلیل برتری امامان بر انبیاء پیشین چیست؟

پاسخ اجمالی:

امامان معصوم (ع) از تمامی پیامبران گذشته، به‌جز پیامبر اکرم (ص)، برتر هستند؛ این برتری ناشی از انتقال تمامی فضائل پیامبر اسلام (ص) به امامان، به‌جز مقام نبوت، و همچنین جایگاه والای امامت نسبت به نبوت است؛ روایات متعددی بر این حقیقت تأکید دارند و امامان را وارث علوم و فضائل پیامبران معرفی می‌کنند؛ بنابراین، امامت مقام والاتری است که هدایت باطنی و ولایت الهی را شامل می‌شود.

پاسخ تفصیلی:

در ابتدا بیان می‌شود که پیامبر اکرم (ص) از تمامی انسان‌ها و حتی پیامبران گذشته برتر است؛ خود حضرت فرمود: خداوند من را بر جمیع انبیاء و رسولان خود برتری داد؛[1] امام صادق (ع) نیز فرمودند: خدای عز و جل اسم اعظم خود را مرکب از هفتاد و سه حرف کرده است، دو حرف را به عیسی داد، که با آن‌ها مردگان را زنده می‌کرد و بیماران را شفا می‌داد؛ چهار حرف را به موسی، هشت حرف را به ابراهیم، پانزده حرف را به نوح و بیست و پنج حرف را به آدم عطا کرد؛ اما به رسول خدا محمد (ص) از آن حروف، هفتاد و دو حرف را آموخت و یک حرف را به کسی نیاموخت؛[2] از این رو، برتری پیامبر بر هیچ مسلمانی مخفی نیست.

بر اساس این مقدمه، در روایات متعدد آمده است که هرآنچه خداوند به پیامبر اکرم (ص) عطا کرد، به جانشینان ایشان نیز منتقل شد، به جز مقام نبوت؛ امامان معصوم (ع) از تمامی فضائل پیامبر بهره‌مند هستند، اما نبی نیستند. پیامبر اکرم (ص) خطاب به حضرت علی (ع) فرمودند: آنچه را که من می‌بینم، تو هم می‌بینی؛ و آنچه را که من می‌شنوم، تو هم می‌شنوی، مگر این که تو نبی نیستی؛[3] امام حسن (ع) نیز فرمودند: احدی از پیشینیان، اعم از انبیا، اوصیاء و اولیا، بر امام علی (ع) در هیچ فضیلتی سبقت نگرفته‌اند؛[4] شایان ذکر است که مقام امامت از نبوت برتر است؛[5] امام صادق (ع) فرمودند: پیامبر اکرم (ص) هم امام بود و هم نبی، ولی علی (ع) امام بود و نبی نبود.[6]

بنابراین، همان‌گونه که رسول اکرم (ص) از تمامی پیامبران برتر است، امامان معصوم (ع) نیز از تمامی پیامبران جز پیامبر خاتم (ص)، برتری دارند؛ هرآنچه که خداوند به پیامبران پیشین عطا کرد، به امامان معصوم به ارث رسیده است؛ امام صادق (ع) فرمودند: هر پیامبری که دانشی یا چیزی را به ارث برده باشد، به اهل بیت محمد (ص) منتقل شده است.[7]

در پایان ذکر این روایت بسیار مناسب است؛ صعصعة بن صوحان وارد محضر امیرالمؤمنین شد و گفت: ای امیرالمؤمنین، آیا تو برتری یا آدم پدر همه انسان‌ها؟ امام علی (ع) فرمودند: خوب نیست انسان از خود تعریف کند؛ خداوند به آدم گفت: "ای آدم، تو با همسرت در بهشت ساکن شو..."[8] ولی آدم با ترک اولی از بهشت رانده شد؛ اما چیزهای بسیاری را خداوند برای من حلال کرد که من به سوی آن‌ها نرفتم و از آن‌ها اجتناب کردم؛ سپس پرسیدند: تو برتری یا نوح؟ امام فرمودند: نوح بر قوم خود لعنت فرستاد، اما من بر ستمگران حق خود لعنت نفرستادم؛ فرزند نوح کافر بود، اما دو پسر من سروران جوانان بهشت هستند؛ پرسیدند: تو برتری یا موسی؟ امام فرمودند: خداوند موسی را به سوی فرعون فرستاد و او گفت: "من می‌ترسم که آن‌ها مرا تکذیب کنند"[9] تا اینکه خداوند فرمود: "نترس، هیچ پیامبری در پیش من نمی‌ترسد"[10] موسی همچنین گفت: "پروردگارا، من کسی را کشته‌ام، پس می‌ترسم آن‌ها مرا بکشند؛"[11] اما من وقتی که پیامبر خدا (ص) مرا فرستاد تا سوره براءت را در موسم حج برای قریش بخوانم، بدون هیچ هراسی به نزد آن‌ها رفتم؛ پرسیدند: تو برتری یا عیسی بن مریم؟ امام فرمودند: عیسی در بیت‌المقدس زاده نشد و مادرش از آنجا رانده شد، اما مادر من فاطمه بنت اسد در کعبه وضع حمل کرد؛ دیوار کعبه شکافته شد و او وارد شد؛ من در کعبه زاده شدم و این فضیلت منحصر به من است.[12]

نتیجه‌گیری:

از مطالب بیان شده، به وضوح مشخص است که امامان معصوم (ع) از جمیع انبیاء گذشته مقامی بالاتر دارند.

 

---

[1] البرهان في تفسير القرآن؛ البحراني، السيد هاشم، ج1، ص 205  

[2] الکافی، الشیخ الکلینی، ج1، ص230   ، ح2

[3] نهج البلاغه، سید رضی، ج1، ص301

[4] الکافی، الشیخ الکلینی، ج1، ص457 ، ح8

[5] برای توضیح بیشتر به سوال " آیا مقام امامت از مقام نبوت و رسالت بالاتر است؟" مراجعه شود.

[6] علل الشرائع، شيخ صدوق‏، ج 1، ص 175   

[7] الکافی، الشیخ الکلینی، ج1، ص232 ، ح5

[8] بقره/ 35 :«وَقُلْنَا يَا آدَمُ اسْكُنْ أَنْتَ وَزَوْجُكَ الْجَنَّةَ وَكُلَا مِنْهَا رَغَدًا حَيْثُ شِئْتُمَا وَلَا تَقْرَبَا هَذِهِ الشَّجَرَةَ فَتَكُونَا مِنَ الظَّالِمِينَ»  

[9] شعراء/ 12 :«قَالَ رَبِّ إِنِّي أَخَافُ أَنْ يُكَذِّبُونِ»  

[10] نمل/10 : «وَأَلْقِ عَصَاكَ ۚ فَلَمَّا رَآهَا تَهْتَزُّ كَأَنَّهَا جَانٌّ وَلَّىٰ مُدْبِرًا وَلَمْ يُعَقِّبْ ۚ يَا مُوسَىٰ لَا تَخَفْ إِنِّي لَا يَخَافُ لَدَيَّ الْمُرْسَلُونَ» 

[11] قصص/ 33 : «قَالَ رَبِّ إِنِّي قَتَلْتُ مِنْهُمْ نَفْسًا فَأَخَافُ أَنْ يَقْتُلُونِ»  

[12] الأنوار النعمانية، الجزائري، السيد نعمة الله، ج1، ص27