تفاوت بین رسول اکرم (ص) و امامان معصوم (ع) در چیست؟

[تقوی 1]

تفاوت بین رسول اکرم (ص) و امامان معصوم (ع) در چیست؟

پاسخ اجمالی:

تفاوت اساسی میان پیامبر اکرم (ص) و امامان معصوم (ع) در آن است که پیامبر مستقیماً وحی الهی را دریافت کرده و شریعت را به مردم ابلاغ می‌کند، در حالی که امامان وظیفه‌ی حفظ، تفسیر و هدایت امت بر اساس همان شریعت را بر عهده دارند؛ امامان دین جدیدی نمی‌آورند و وحی رسالی به آنان نمی‌شود، اما ارتباط با ملائکه دارند و حجت الهی بر مردم هستند. بنابراین، امامت ادامه‌دهنده‌ی مسیر نبوت و ضامن بقای دین الهی است.

پاسخ تفصیلی:

رسولان الهی وظیفه‌ی دریافت شریعت از جانب خداوند، تبلیغ و حفاظت از آن را بر عهده دارند؛ اما وصی پیامبر نه‌تنها مسئول حفظ شریعت، بلکه وصی امت آن پیامبر نیز محسوب می‌شود.

تفاوت اساسی میان «رسول» و «وصی» آن است که رسول شریعت را مستقیماً از خداوند دریافت می‌کند، در حالی که وصی، آن شریعت را از رسول اخذ کرده و تا زمانی که در میان امت حضور دارد، حافظ سلامت و استمرار آن خواهد بود.

از همین رو، پیامبر اکرم (ص) در روایتی فرمودند: «یا علی! من انذار دهنده هستم و تو هدایتگر بر این امر هستی»[1].

این روایت بیان‌گر آن است که امام وظیفه‌ی هدایت مردم را بر اساس دین رسول خدا بر عهده دارد.

در روایت دیگری سدیر نقل می‌کند: وی به امام صادق (ع) عرض کرد: «گروهی معتقدند که شما معبود هستید و برای این اعتقاد از قرآن دلیل می‌آورند.» حضرت فرمودند: «ای سدیر! گوشم، چشمم، بدنم، خونم و مویم از این مردم بیزار است، و خداوند نیز از آن‌ها بیزار است؛ آنان بر آیین من و پدرانم نیستند؛ به خدا سوگند، خداوند در قیامت من و ایشان را در یک جمع گرد نخواهد آورد، مگر آنکه بر آنان خشمگین باشد.»

سدیر ادامه داد: «گروهی از ما بر این باورند که شما رسولان خدا هستید.» امام صادق (ع) پاسخ دادند: «ای سدیر! گوشم، چشمم، مویم، بدنم، گوشتم و خونم از اینان نیز بیزار است، خدا و پیامبرش نیز از آنان بیزارند؛ آنان بر آیین من و پدرانم نیستند، و به خدا سوگند، خداوند در روز قیامت من و آنان را گرد نخواهد آورد، مگر آنکه بر آنان خشمگین باشد.»

سدیر پرسید: «پس شما چه کسی هستید؟» امام صادق (ع) فرمودند: «ما خزانه‌داران علم الهی هستیم، ما ترجمان و مفسر امر خداوندیم، ما مردمی معصوم و پاک هستیم، خداوند تبارک و تعالی امر به اطاعت از ما فرموده و از نافرمانی ما نهی کرده است، و ما حجت الهی بر هر آن‌کس هستیم که زیر آسمان و روی زمین قرار دارد»[2].

جایگاه امامان معصوم (ع)

این روایت به‌روشنی پیامبری را از امامان معصوم (ع) نفی می‌کند و تفاوت آن‌ها با رسول خدا (ص) را در این نکته بیان می‌دارد که آنان مفسران امر الهی هستند؛ خداوند اطاعت از آنان را همانند اطاعت از پیامبر واجب ساخته است.

به همین دلیل، امامان دین جدیدی را ارائه نمی‌کنند و از این‌رو، به آن‌ها وحی رسالی نمی‌شود[3]؛ اما ارتباط آنان با ملائک برقرار است، چنانکه امام باقر(ع) فرمودند: «امام کسی است که صوت ملائک را می‌شنود»[4]، و در بیانی  در نهج البلاغه آمده است که رسول خدا به امیر المومنین فرمودند هر چه می‌شنوم می‌شنوی و هر چه می‌بینم می‌بینی، ولی تو پیامبر نیستی، بلکه وزیری[5] اما با این وجود وقتی سخن از مقام رسول خدا می شود امیر المومنین به عنوان وصی و جانشین پیامبر می فرماید من عبدی از بندگان محمد هستم[6] لذا به وضوح تفاوت جایگاه بین پیامبر و ائمه معصومین مشخص می شود که اهل بیت هر چه دارند فرع از مقام پیامبر اسلام و جد بزرگوارشان است.

 

---

[1] بحار الانوار، العلامه المجلسی، ج35، ص400، ح10   «أَنَا الْمُنْذِرُ وَ أَنْتَ يَا عَلِيُّ الْهَادِي إِلَى أَمْرِي‏»

[2] الکافی، الشیخ الکلینی، ج1، ص269 ، ح6«عن سَدِيرٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع إِنَّ قَوْماً يَزْعُمُونَ أَنَّكُمْ آلِهَةٌ......»

[3] معرفت قرآنی، معرفت، شیخ محمد هادی، ص260  - (وحى رسالى: وحى بدين معنا شاخصه نبوّت است و در قرآن بيش از هفتاد بار از آن ياد شده است - علوم قرآنی، معرفت، محمد هادی، ج1، ص22)

[4] الکافی، الشیخ الکلینی، ج1، ص، 176، ح1 «.... قُلْتُ الْإِمَامُ مَا مَنْزِلَتُهُ قَالَ يَسْمَعُ الصَّوْتَ .....»

[5]  نهج البلاغة - ط دار الكتاب اللبناني، السيد الشريف الرضي،  ج1، ص301

[6]  همان، ص 90