توجه: احکامی که در این جزوه درون علامت  [  ]  قرار داده شده، از موارد احتیاط واجب است؛ که مکلف در آن‌ها می‌تواند به مجتهد دیگری، با رعایت ترتیب اعلمیت، رجوع نماید.

گفتگویی درباره حیض

امروز نه سال قمری را به پایان رساندم و به سن بلوغ و تکلیف رسیدم، مادرم در جایگاه همیشگی خود نشست و با لبخندی به من نگاه کرد، نگاه او موجب شد حدس بزنم موضوع جدیدی ذهن او را مشغول کرده است، او گفت: امروز می‌خواهم درباره حیض با تو صحبت کنم.

قبل از آن روز نمی‌دانستم حیض چیست، هرچند به‌یاد آوردم که این کلمه را قبلاً شنیده بودم.. ولی آنچه حس کنجکاوی مرا برای شناخت این کلمه برانگیخت این بود که.. می‌شنیدم خانم‌ها این کلمه را آهسته و با خجالت بر زبان می‌آورند گویا معنای خجالت‌آوری در آن نهفته است.. به محض اینکه فهمیدم گفتگو درباره حیض است شرم و حیا در من شروع شد، و من برای کنترل خجالت از خود پرسیدم: چرا باید خجالت بکشم؟ این سؤال بارها ذهن مرا درگیر کرده و بر من چیره گشت.

اگر حیض واقعاً امر خجالت‌آوری باشد پس چرا مادر می‌خواهد امروز با من درباره آن صحبت کند؟ و به‌یاد آوردم.. گفتگوهای ما معمولاً درباره احکام شرعی است، پس حیض هم مثل سایر موضوعات احکام شرعی می‌تواند موضوع گفتگوی ما باشد، چرا ما از موضوعی که قرآن کریم و پیامبر گرامی (صلی الله علیه و آله) و امامان معصوم (علیهم السلام) آن را بیان کرده‌اند خجالت بکشیم، و چرا از موضوعی شرم داشته باشیم که باید به احکام آن آشنایی کامل داشته باشیم تا بتوانیم آن را عمل کنیم یا به دیگران بیاموزیم؟ غرق در این افکار بودم که ناگهان متوجه صدای مادر شدم که می‌گفت:

فاطمه، آنچه سبب حیض می‌شود خارج شدن خون حیض است، و آن خونی است که زنان به آن عادت دارند و به خوبی می‌شناسند و معمولاً به طور منظم هر ماه یک بار خارج می‌شود و نشانه‌های آن رنگ قرمز یا مایل به سیاه و همچنین گرم بودن و خروج همراه با فشار و سوزش می‌باشد.

فاطمه: آیا سن معینی برای زنانی که حیض می‌بینند وجود دارد؟

مادر: بله، زنی که حیض می‌بیند باید نه سال قمری را به پایان رسانده باشد^[۱] ، و به سن شصت سال قمری^[۲] که همان سن یائسگی است نرسیده باشد.

فاطمه: پس این خون بین ۹ و ۶۰ سالگی است؟

مادر: آری، هر خونی که دختر قبل از پایان نه سال قمری می‌بیند (هرچند یک لحظه قبل از آن) خون حیض نیست، و همچنین هر خونی که زن بعد از پایان شصت سالگی می‌بیند احکام حیض را ندارد.

فاطمه: بیرون آمدن خون حیض چند روز ادامه دارد؟

مادر: کمترین مدت زمان حیض سه روز و بیشترین آن ده روز است.

فاطمه: اگر کمتر از سه روز ادامه داشت و قطع شد چطور؟

مادر: این خون، خون حیض نیست.

فاطمه: اگر بیشتر از ده روز ادامه داشت چطور؟

مادر: خونی که بعد از ده روز خونریزی خارج شود، خون حیض نیست، چون حیض بیش از ده روز نمی‌باشد.

فاطمه: اگر زن روزهای حیض را به پایان رساند و پاک شد، سپس خون جدیدی (مثلاً بعد از نه روز پاکی) ببیند حکمش چیست؟

مادر: خونی که خارج شده خون حیض نیست، چون همیشه مدت زمان پاکی بین یک حیض با حیض دیگر نباید کمتر از ده روز باشد.

فاطمه: چه زمانی زن خود را حائض بداند؟

مادر: هنگامی‌که خون در زمان عادت وقتیه یا قبل از آن به مدت کم مانند یک یا دو روز بیرون آید.

فاطمه: زن چگونه صاحب عادت وقتیه می‌شود؟

مادر: اگر زن در دو یا چند ماه قمری پشت سر هم در یک زمان معین خون ببیند دارای عادت وقتیه خواهد بود^[۳] .

فاطمه: اگر زن عادت وقتیه نداشته باشد مانند دختری که برای اولین بار خون می‌بیند یا زن مضطربه‌ای که عادت معینی ندارد، چه هنگامی خود را حائض بداند؟

مادر: اگر یکی از دو امر زیر محقق شود زن خود را حائض بداند:

۱. اگر خون صفات حیض را داشته باشد که همان سرخ یا سیاه بودن رنگ خون و گرمی و خروج با فشار و سوزش آن است.

۲. اگر خون بیرون آمد و زن مطمئن شود که این خون سه روز یا بیشتر ادامه پیدا می‌کند.

فاطمه: اگر به خاطر یکی از موارد گذشته، زن خود را حائض دانست و نمازش را نخواند ولی قبل از گذشت سه روز خون به طور کامل قطع شد، و دانست که آن خون حیض نبوده است، وظیفه او چیست؟

مادر: نمازهایی که در آن مدت از او فوت شده را قضا کند.

فاطمه: اگر خون از تعداد روزهای عادت زن تجاوز کرد ولی در روز دهم یا قبل از آن قطع شود چطور؟

مادر: در تمام مدت بیرون آمدن خون، خود را حائض بداند هرچند خون در بعضی اوقات صفات حیض را نداشته باشد.

فاطمه: اگر خون از ده روز گذشت و زن عادت وقتیه و عددیه معینی داشت چه کند؟

مادر: فقط در مدت زمان عادت ماهیانه خود حائض می‌باشد، نه قبل از آن مدت و نه بعد از آن.

فاطمه: زنی که عادت معینِ وقتی و عددی داشت اگر خون در زمان عادتش بیرون نیامد ولی پس از گذشت وقت عادت، خون بیرون آید و بیشتر از ده روز ادامه داشت و این خون گاهی اوقات صفات حیض را داشته و گاهی اوقات هم صفات آن را نداشته باشد، کدام یک از آن دو بخش حیض است^[۴] ؟

مادر: خون اول ـ دارای صفات ـ حیض است ولی نسبت به تعداد روزهای حیض خود باید عدد عادت همیشگی خود را مدنظر قرار دهد، پس اگر خونی که صفات حیض داشت کمتر از روزهای عادت باشد به مقدار روزهای عادت، حیض است و علاوه بر آن، مقداری از خون دوم که دارای صفات حیض نیست را حیض قرار دهد تا در مجموع به تعداد روزهای عادت همیشگی خود برسد و اگر آن خونی که صفات حیض را داشت بیشتر از مقدار عادت همیشگی او باشد، فقط به اندازه روزهای عادت همیشگی، خود را حائض قرار دهد و مابقی آن حکم حیض را ندارد.

فاطمه: اگر خون بیشتر از ده روز ادامه داشت و زن هیچ عادتی نداشته باشد نه عددی و نه وقتی مانند مبتدئه (زنی که برای اولین بار خون می‌بیند) یا مضطربه (زنی که چند ماه خون دیده ولی عادت معیّنی پیدا نکرده یا عادتش به هم خورده و عادت تازه‌ای پیدا نکرده است)، پس این زن چگونه خون حیض را از غیر آن تشخیص دهد؟

مادر: خون حیض را با عوض شدن صفات آن می‌شناسد، پس اگر مدتی از خون، دارای صفات حیض باشد ـ و این خون بین سه تا ده روز ادامه داشته باشد ـ آن را حیض قرار دهد، و خونی که صفات حیض نداشته باشد را استحاضه قرار دهد.^[۵]

فاطمه: اگر زن شک کند خون حیض قطع شده یا نه، یعنی شک کند آیا پاک شده یا هنوز حائض است باید چه کند؟

مادر: باید خود را وارسی کند.

فاطمه: چگونه خود را وارسی کند؟

مادر: باید کمی پنبه را داخل فرج خود قرار دهد و مقداری صبر کند سپس آن را بیرون آورد، پس اگر پنبه سفید بود و آلودگی نداشت این زن پاک شده است و باید غسل را بجا آورده و عبادات خود مانند نماز و روزه را انجام دهد، و اگر پنبه آلوده یا آغشته به خون بود معلوم می‌شود هنوز حیض زن به پایان نرسیده است.

فاطمه: اگر دختر باکره باشد و نتواند خود را وارسی کند، چگونه بفهمد حیض قطع شده است؟

مادر: تا زمانی که یقین به پاکی کامل نداشته باشد حکم حائض را دارد.

فاطمه: اگر زن فهمید که حائض شده چه کارهایی را باید انجام دهد و چه کارهایی را باید ترک کند؟

مادر: احکام زن در زمان حیض عبارت‌اند از:

۱. نماز از زن حائض صحیح نیست، خواه نماز واجب باشد یا مستحب، و نمازهایی که به خاطر حیض از او فوت شده قضا ندارد.

۲. روزه از زن حائض صحیح نیست، ولی قضای روزه‌های ماه رمضان که در زمان حیض گرفته نشده واجب است و همچنین اگر نذر کند روز معینی را روزه بگیرد ولی به خاطر حیض نتواند به نذر خود عمل نماید [باید آن روز را قضا کند].

۳. آمیزش از قُبُل با زن حائض، حرام است، ولی بعد از قطع شدن خون این کار جایز است [البته پس از شستن فرج] هرچند هنوز غسل نکرده باشد.

۴. طلاق دادن زن در حال حیض باطل است، البته در بعضی موارد استثنا شده که در رساله ذکر شده است.

۵. رساندن جایی از بدن به خط قرآن یا [اسم یا صفات مخصوص خداوند متعال] در حال حیض حرام است.

۶. وارد شدن به مسجدالحرام یا مسجدالنبی(ص)، و همچنین توقف یا قرار دادن چیزی در مساجد دیگر برای زن حائض حرام است.

۷. خواندن هر یک از آیات سجده واجب برای زن حائض حرام است^[۶] .

۸. طواف از زن حائض صحیح نیست، خواه واجب باشد یا مستحب.

۹. اگر حیض به پایان برسد زن باید برای نماز غسل کند.

◀ بازگشت به فهرست